تولید کود نانو اکسید روی با پسماندهای گیاهی

به گزارش روابط عمومی صحا به نقل از خبرگزاری علم و فناوری تهران بزرگ؛ رشته کشاورزی دارای گرایش های مختلفی است که در هر گرایش، چالش های اساسی وجود دارد که دانشجویان و پژوهشگران این رشته به آنها می‌پردازند. یکی از این چالش ها که معضل بزرگی در بحث کشاورزی به حساب می‌آید پسماندهای گیاهی حاصل از فرآوری کارخانه ها است.

رضا ابوالقاسمی دکتری کشاورزی علوم باغبانی که کود نانو اکسید روی را برای رفع این معضل تولید کرده است تصریح کرد: پسماندهای گیاهی حاصل از کارخانه های فرآوری مثل کارخانه های گلاب گیری، اسانس گیری و یا کارخانه های که از بافت گیاه که اصطلاحا به آن تفاله، ضایعات و پسماند گفته می‌شود یا در محیط زیست دپو می‌شوند و یا به صورت چالکود در مکانی دفع می‌شوند تا به خاک برگردد و به صورت کود از آن استفاده گردد.

وی با اشاره به بازدیدی از یک کارخانه در کاشان و مشاهده ی پسماند ضایعات ناشی از فرآوری کارخانه، گفت: در راستای رفع مشکل پسماند ضایعات ناشی از فرآوری در کارخانه ها به فکر استفاده کاربردی از این پسماندهای دور ریز و بدون مصرف افتادیم.

دکتر ابوالقاسمی بیان کرد: طی تحقیقاتی تعدادی از پسماندهای گیاهان دارویی مختلف را بر حسب شرایط انتخاب کردیم و با آزمایش های مختلفی بر روی آنها با روش شیمی سنتز سبز (دوستدار محیط زیست)، به یک ماده موثر نانو ذره دست پیدا کردیم تا پسماندهای دور ریز یک ماده مفید دوباره به چرخه صنعت برگردد.

این نخبه جوان با بیان اینکه نانو ذره تولید شده ما نانو ذرات عنصر روی است، افزود: عنصر روی زمانی که به شکل نانو ذره درمی‌آید خاصیت واکنش پذیری بالایی پیدا می‌کند که می‌توان از آن به عنوان مواد ضد عفونی کننده، آنتی باکتریال و همچنین یک منبع تامین کننده روی برای گیاهان در گلخانه ها و باغات کشاورزی استفاده کرد.

ابوالقاسمی اذعان داشت: نانو ذره روی تولید شده را به عنوان یک تیمار آزمایشگاهی (ماده تامین کننده عنصر روی) بر روی گوجه فرنگی گلخانه ای آزمایش کردیم و سپس گوجه فرنگی تولید شده را با گوجه فرنگی پرورش یافته توسط کودهای شیمیایی مثل سولفات روی و اکسید روی که در سطح بازار به صورت تجاری در نهاده های کشاورزی برای گیاهان استفاده می‌شود، مقایسه کردیم و طی بررسی ها به این نتیجه رسیدیم که نانو ذره اکسید روی می‌تواند به عنوان منبع تامین کننده رُوی برای گیاهان مورد استفاده قرار بگیرد.

وی ادامه داد: در حقیقت از پسماند گیاهی با استفاده از روش شیمی سنتز سبز به یک ماده روی که تامین کننده نیاز کلیه گیاهان است دست یافتیم که می‌تواند با عناصر شیمیایی روی مثل کودهای سولفات روی و کودهای اکسید روی که در سطح جامعه است، رقابت کند.

ابوالقاسمی یادآور شد: زمانی که گیاهی دچار کمبود عناصر مختلف شیمیایی مثل آهن، روی، پتاسیم و کلسیم می‌شود علائم تیپکی (ظاهری) بر روی برگ های گیاهان ظاهر می‌شود که کشاورزان و باغداران از کودهای شیمیایی حاوی عنصر مربوط برای رفع کمبود عنصر استفاده می‌کنند.

مخترع کود نانو اکسید روی با اشاره به اینکه کمبود عنصر روی باعث افت عملکرد و افت کیفیت گیاه می‌شود، تصریح کرد: از این کود می‌توان در کلیه گیاهان از جمله گل و گیاه های آپارتمانی، گل های گلخانه ای، باغ های میوه، مزارع و زراعت های مختلف استفاده کرد تا کمبودهای عنصر روی گیاهان برطرف شود.

وی اظهار کرد: علائم کمبود عنصر روی در گیاهان مختلف متفاوت است ولی به صورت کلی چون عنصر روی یک عنصر کم مصرفی برای گیاه است و مقدار فعال بودن و پویایی آن کم است بنابراین علائم کمبود عنصر روی در برگ های جوان گیاهان دیده می‌شود.

این نخبه جوان افزود: علائم کمبود عنصر روی در گیاهان گلخانه‌ای با زرد شدن برگ های جوان و سر شاخه ها روی بوته های مختلف دیده می‌شود و در باغات به صورت رُزت شدن یا کچلی شدن و بی برگ شدن سرشاخه های درختان ظاهر می‌شود.

ابوالقاسمی گفت: محصول بدست آمده مانند سولفات روی به صورت پودری است که بعد از حل شدن در آب مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی میزان مصرف این کود را برای همه گیاهان یکسان توصیه کرد و افزود: استفاده نانو ذره روی به صورت نیم در هزار می‌باشد، اما اگر گیاهی دارای کمبودهای شدیدی از عنصر روی باشد باید از دُزهای بیشتری استفاده کرد.

این نخبه جوان اذعان داشت: برای اینکه یک گیاه مطلوبی داشته باشیم باید بستر و خاک مناسبی که حاوی تمام عناصر شیمیایی و عناصر تغذیه ‌ای است فراهم شود تا سیر تکاملی رشد گیاه به طور کامل طی شود، ولی با توجه به اینکه خاک های ایران در سطح دنیا جزء خاک هایی است که معمولا کمبود عناصر کم مصرفی مثل آهن، روی و منگنز به وفور در سطح کشور دیده می‌شود، بنابراین دور از انتظار نیست که اگر ما یک گل آپارتمانی یا یک کشت گلخانه ای داشته باشیم کمبود عنصر روی را مشاهده کنیم در نتیجه باید پیش بینی های لازم را برای جلوگیری از کمبود عنصر روی داشته باشیم تا شاهد افت عملکرد و افت کیفیت گل و گیاه نباشیم، بهترین راهکار برای رفع کمبود عنصر روی استفاده از کود نانو اکسید روی به صورت آبیاری (هر ۲۰ روز یکبار و یا هر ماه یکبار) است. 

گفتنی است این محصول فناوری شده در سال ۱۳۹۳ به ثبت رسیده است اما به دلیل نبود سرمایه گذار امکان تجاری سازی آن وجود نداشته است، اما اگر کارخانجات تولید کود شیمایی به جای عرضه عنصر روی به صورت شیمیایی، خط تولید کود نانو اکسید روی را در کنار دیگر خط های تولیدشان راه‌اندازی کنند تحقیقات این پژوهشگر جوان برای تولید این محصول خلاقانه و نوآورانه به ثمر می‌نشیند.